Του Κωνσταντίνου Τσούνη*

Αν και ο Σεπτέμβριος και ο Οκτώβριος χαρακτηρίστηκαν από παντελή απουσία φθινοπωρινών συνθηκών, αρκετή ηλιοφάνεια, υψηλές θερμοκρασίες και γενικά καλό καιρό, ο Νοέμβριος φαίνεται να έχει ξεκινήσει δυναμικά και να είναι αποφασισμένος να φέρει στη χώρα τα πολυπόθητα νερά που της στέρησαν οι δύο πρώτοι μήνες της εποχής που διανύουμε. Ήδη, παρήλθαν δύο σημαντικές ατμοσφαιρικές διαταραχές οι οποίες άφησαν ικανοποιητικά ποσά βροχής σε αρκετές περιοχές της χώρας. Ωστόσο, πλέον το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο βραχυπρόθεσμο προγνωστικό μέλλον κατά το οποίο φαίνεται η χώρα να επηρεάζεται από νέες αλλεπάλληλες ατμοσφαιρικές διαταραχές οι οποίες θα καταστούν υπαίτιες για ισχυρές βροχές και καταιγίδες σε πολλά τμήματα της, οι οποίες ανά περιπτώσεις θα είναι ικανές δυνητικά να προκαλούν και πλημμυρικά επεισόδια. Πάμε όμως να δούμε την κατάσταση αναλυτικότερα…

Συνοπτική ανάλυση της κατάστασης σε επίπεδο ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας

Έχει ξεκινήσει σταδιακά μια ροή συστημάτων και διαταραχών με κίνηση εκ δυσμών προς ανατολάς που αφορά και τη χώρα μας. Αυτή η ατμοσφαιρική κυκλοφορία συναρτάται με σχετικά ψυχρές αέριες μάζες στην βόρεια, βορειοδυτική Ευρώπη η προσπάθεια κατάβασης των οποίων σε νοτιότερα πλάτη οδηγεί σε δημιουργία βαρομετρικών χαμηλών και άρα πολλών βροχών και καταιγίδων, φαινόμενα μάλιστα τα οποία είναι πολλά κατά διαστήματα ανάλογα με την εκάστοτε διαταραχή σε όλη σχεδόν τη Νότια Ευρώπη συμπεριλαμβανομένης ολόκληρης της Ιβηρικής, της Νότιας Γαλλίας, της Ιταλίας, των χωρών που βρέχονται από την Αδριατική και βέβαια της χώρας μας. Η κυκλοφορία αυτή βρίσκει ως επί το πλείστον τον Αζορικό αντικυκλώνα να κάνει απόπειρες ανόδου σε βορειότερα πλάτη, με αφετηρία αρκετά δυτικά γύρω από την Ιβηρική, όμως να είναι ανήμπορος εν τέλει να το πετύχει λόγω της έντονης ροής συστημάτων χαμηλών πιέσεων από τον Ατλαντικό ωκεανό προς τη Γηραιά ήπειρο. Αυτή η κυκλοφορία συσχετίζεται σε επίπεδο Ευρώπης με: Σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες στη βόρεια Ευρώπη (χωρίς ουδεμία ακρότητα), αρκετές βροχές στη Βόρεια Ευρώπη (έντονα υγρός καιρός) και χιόνια όχι σε εντελώς πεδινά τμήματα(π.χ. δεν μπορεί να χιονίσει σε πεδινές περιοχές της Αγγλίας με τέτοια κυκλοφορία). Φυσικά, εξαιρούνται περιοχές της Σκανδιναβίας και της Ρωσίας που χιονίζει οπουδήποτε. Για τη χώρα μας αυτό το μοτίβο συσχετίζεται με πολλά νερά, ισχυρές βροχές και καταιγίδες ενώ τον πρώτο λόγο στην ένταση αλλά και την ποσότητα του υετού έχει πάντοτε η Δυτική Ελλάδα τόσο λόγω της γεωγραφικής της θέσης όσο λόγω και της γνωστής ιδιομορφίας που δημιουργεί η οροσειρά της Πίνδου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν έχουμε ισχυρές και δυνητικά επικίνδυνες βροχοπτώσεις και στα υπόλοιπα τμήματα. Τα χιόνια, με αυτό τον τύπο καιρού, μένουν σε ΠΟΛΥ μεγάλα υψόμετρα και κυρίως σε βουνοκορυφές (με εξαιρέσεις φυσικά κατά διαστήματα όπου μπορεί να φτάσουν χαμηλότερα). Οι θερμοκρασίες είναι κανονικές ή υψηλότερες από τις μέσες κλιματικές, όμως υπάρχει από ένα σημείο η αίσθηση της ψύχρας ή του κρύου (ανάλογα την εκάστοτε περιοχή) λόγω της μεγάλης διάρκειας της νύχτας (ιδίως όταν παρατηρείται το φαινόμενο της αναστροφής).

Εκτίμηση καιρού επόμενων ημερών

Τις επόμενες μέρες στη χώρα μας με το ανωτέρω αναφερθέν μοτίβο να επικρατεί ολοκληρωτικά αναμένονται διαδοχικές ατμοσφαιρικές διαταραχές με κατεύθυνση από τα δυτικά προς τα ανατολικά οι οποίες θα φέρουν ισχυρές βροχές και καταιγίδες σχεδόν σε όλες τις περιοχές ανά διαστήματα. Πάντοτε τον πρώτο λόγο ως προς την ποσότητα του υετού έχει η Δυτική Ελλάδα, ωστόσο και στα υπόλοιπα είναι αρκετά πιθανό να εκδηλωθούν δυνητικά επικίνδυνα φαινόμενα. Το ποιες περιοχές θα επηρεαστούν περισσότερο από την κάθε διαταραχή θα εξαρτηθεί από τα επιμέρους χαρακτηριστικά της, το ακριβές ανεμολογικό πεδίο όχι μόνο στην επιφάνεια αλλά και ψηλότερα κ.α. Σε όλες τις επικείμενες διαταραχές οι βασικοί άνεμοι θα είναι νότιας συνιστώσας οπότε καμία εξ αυτών δε θα συναρτηθεί με σημαντική πτώση της θερμοκρασίας (άλλωστε μια σημαντική πτώση της θερμοκρασίας θα απαιτούσε ένα εντελώς διαφορετικό pattern ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας στο οποίο για να περάσουμε θα χρειάζονταν τουλάχιστον 10 μέρες) . Η πρώτη διαταραχή αφορά το διάστημα Πέμπτη μεσημέρι μέχρι Παρασκευή βράδυ, η δεύτερη διαταραχή αφορά το διάστημα Σάββατο μεσημέρι μέχρι Κυριακή βράδυ και η τρίτη διαταραχή αφορά το διάστημα Δευτέρα μεσημέρι μέχρι Τρίτη βράδυ. Αν και όλες οι αναφερθείσες διαταραχές παρουσιάζουν σημαντικές ομοιότητες, εντούτοις, στο συγκεκριμένο κείμενο θα ασχοληθούμε για προφανείς προγνωστικούς λόγους με την κοντινότερη σε εμάς, χρονικά, διαταραχή, δηλαδή αυτή της 7-8/11. Άλλωστε οι επόμενες διαταραχές θα αναλυθούν περαιτέρω μέσα στις επόμενες μέρες αφού ακόμη είναι αρκετά μακριά προγνωστικά ώστε να επιτευχθεί πλήρης αποσαφήνιση των παραμέτρων και βέβαια εξαγωγή συμπερασμάτων.

Πέμπτη και Παρασκευή 7 και 8 Νοεμβρίου

Κατά το μοτίβο που αναφέρθηκε ανωτέρω, ψυχρή εισβολή με αφετηρία τη ΒΔ Ευρώπη φτάνει μέχρι και τις ακτές της Βόρειας Αφρικής ρίχνοντας σημαντικά τη θερμοκρασία εκεί. Ως απόρροια αυτής της εξέλιξης, στα θερμά νερά της εν λόγω θαλάσσιας περιοχής δημιουργείται ατμοσφαιρική διαταραχή η οποία, αρχίζει να κινείται βορειοανατολικά προς την περιοχή μας. Βορειότερα στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της Ιταλίας κινούνται από τα ΒΔ προς τα Ανατολικά ισχυρότερα βαρομετρικά χαμηλά, έχοντας ως αφετηρία την κίνηση οργανωμένης long wave trough προς νοτιότερα γεωγραφική πλάτη. Υπό αυτές τις συνθήκες ατμοσφαιρικής κυκλοφορίας και με τη διαταραχή να ξεκινά την ξέφρενη πορεία της από τις ακτές της Β. Αφρικής προς την περιοχή μας περίπου τις προμεσημβρινές ώρες της Πέμπτης, αναμένεται να επικρατήσει βαθμιαία από το απόγευμα της Πέμπτης κακοκαιρία αρχικά στη Δυτική χώρα. Μέσα στη νύχτα προς Πέμπτη και την Παρασκευή η κακοκαιρία θα επεκταθεί ανατολικότερα και θα επηρεάσει τις περισσότερες περιοχές της χώρας διαδοχικά. Το απόγευμα της Πέμπτης την δυτική χώρα, το βράδυ της Πέμπτης σταδιακά ανατολικότερα την Πελοπόννησο και την Κεντρική και Βόρεια χώρα, το πρωί της Παρασκευής την ανατολική ηπειρωτική χώρα συμπεριλαμβανομένης της Αττικής και τέλος από το μεσημέρι της Παρασκευής κι έπειτα το Ανατολικό Αιγαίο, τα Δωδεκάνησα και πιθανώς τη Θράκη μετά την ανατροφοδότηση του συστήματος στο Αιγαίο. Βάσει των τωρινών δεδομένων πολύ ισχυρά φαινόμενα είναι πιθανό να εκδηλωθούν: α) στα νησιά του Ιονίου β)κατά τόπους σε ολόκληρη τη Δυτική χώρα (με έμφαση στα νοτιότερα) γ) σε ολόκληρη την Πελοπόννησο δ) στην Αττική και πιθανότατα στη Βοιωτία και την Εύβοια.

Λόγοι που καθιστούν το εν λόγω σύστημα δυνητικά επικίνδυνο

• Παραδοσιακά τα συστήματα που μας έρχονται από τις ακτές της Βόρειας Αφρικής και συγκεκριμένα από τον κόλπο της Σύρτης συσχετίζονται με καταιγίδες σε αρκετές περιοχές συμπεριλαμβανομένης της Αττικής.
• Το σύστημα κινούμενο βορειοανατολικά μέσα στη θάλασσα μαζεύει με απλά λόγια τεράστια ποσά ενέργειας τα οποία εκτονώνει στη συνέχεια αφήνοντας πολύ μεγάλα ποσά υετού συνήθως με βίαιο τρόπο.
• Οι θάλασσες δεν έχουν σε καμία περίπτωση προλάβει να ψυχρανθούν μιας που βρισκόμαστε ακόμη στο Νοέμβρη και μάλιστα χωρίς να έχει πέσει ούτε καν για μικρό διάστημα σημαντικά η θερμοκρασία. Τα θερμά λοιπόν νερά συνιστούν σημαντικό παράγοντα εμπλουτισμού του συστήματος με αστάθεια η οποία εκφράζεται στη συνέχεια με ισχυρές καταιγίδες στις περιοχές που θα επηρεαστούν.
• Εν αντιθέσει με ένα τυπικό βαρομετρικό χαμηλό που κινείται από την Ιταλία προς το Ιόνιο φέρνοντας βροχές και καταιγίδες σε μεγάλο κομμάτι της χώρας, η εν λόγω διαταραχή κινούμενη από ΝΔ προς ΒΑ δεν έχει να υπερπηδήσει το γνωστό γεωμορφολογικό εμπόδιο της οροσειράς της Πίνδου (που αναφέρθηκε και ανωτέρω στην ανάλυση κυκλοφορίας) το οποίο θα ήταν ανασταλτικός παράγων στην ένταση των φαινομένων για τα ανατολικότερα τμήματα. Αντιθέτως, ειδικά για την Αττική, μετά τα φαινόμενα της Πελοποννήσου που έχει συχνά τα πρωτεία σε συστήματα από τα Δυτικά, οι καταιγίδες όπως θα ανέρχονται από την Αργολίδα θα συναντήσουν το Σαρωνικό κόλπο που δρα συνήθως ως «ανατροφοδότης» θεριεύοντας ξανά τους πυρήνες και προκαλώντας πολύ ισχυρά φαινόμενα κατά τόπους στο νομό.

Συνεπώς, όπως αναλύθηκε, κακοκαιρία θα επικρατήσει πιθανότατα στη χώρα από το μεσημέρι-απόγευμα της Πέμπτης και για 36 ώρες. Πολύ έντονα φαινόμενα είναι πιθανό να εκδηλωθούν σε ορισμένες περιοχές οι οποίες αναφέρθηκαν παραπάνω αναλυτικά (ΣΥΜΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΜΕΝΗΣ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ). Συνιστάται προσοχή κατά τη διάρκεια εκδήλωσης έντονων φαινομένων προς αποφυγή δυσάρεστων γεγονότων. Σε κάθε περίπτωση, να ενημερώνεστε από τους επίσημους φορείς πρόγνωσης καιρού, που δεν είναι άλλοι από την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (επιφορτισμένη υπηρεσία από το Νόμο για την ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου για θέματα καιρού) και το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών ώστε να βρίσκεστε όσο γίνεται πιο μακριά από την παραπληροφόρηση.

*Επιμέλεια: Τσούνης Κωνσταντίνος, Τελειόφοιτος Τμήματος Ψηφιακών Συστημάτων Πανεπιστημίου Πειραιώς, ερασιτεχνικά ασχολούμενος με τον καιρό και τη Μετεωρολογία